Przez własności eksploatacyjne i bezpieczeństwo użytkowania do energooszczędności stolarki okiennej

Okno energooszczędne w ogólnym pojęciu jest oknem o dobrej izolacyjności termicznej. Ta cecha fizyczna stolarki okiennej, oznaczana współczynnikiem Uw, podawana w informacjach marketingowych jako wyróżniająca prezentowany produkt spośród wyrobów konkurencji. Przy obecnym poziomie techniki i własnościach komponentów stosowanych do produkcji stolarki, osiągnięcie termoizolacjności okna na poziomie Uw=0,7 lub 0,5 W/(m²K) nie stanowi żadnego problemu.

Konieczność szukania oszczędności w zużyciu energii, przez wbudowywanie w obiektach nowo projektowanych i remontowanych stolarki okiennej przyczyniającej się do energooszczędnego eksploatowania pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, a także pomieszczeń gospodarczych i produkcyjnych, uwzględniona została w przepisach wykonawczych dla budownictwa w wielu krajach Unii europejskiej.

Z kolei podanie konkretnych wymagań eksploatacyjnych dla okien, w powiązaniu z ich izolacyjnością termiczną, pozwoliło na określenie cech fizycznych i mechanicznych stolarki przeznaczonej dla domów pasywnych i energooszczędnych.

Jakie są to cechy? Najistotniejsze to szczelność na przepuszczalność powietrza i temperatura na powierzchni wewnętrznej profilu przy określonej różnicy temperatury zewnętrznej oraz wewnętrznej. Każdy, kto uczestniczył w badaniu stolarki okiennej lub wie, jaki skutek wywołuje różnica ciśnienia, zauważy jak przez nieszczelne okno przenika w linii przylegania uszczelek powietrze (ciśnienie zewnętrzne - prędkość wiatru), które następnie wprowadza do wnętrza pomieszczenia wodę opadową.

Zjawisko rozszczelnienia rozpoczyna się zazwyczaj od połowy wysokości konstrukcji w kierunku dolnego, poziomego elementu ramy (parapetu, podłogi). Zmierzona wartość temperatury na powierzchni wewnętrznej okna, przy określonej w normie wartości temperatury zewnętrznej i wewnętrznej (np. +20,0 i -5,0) klasyfikuje konstrukcję jako okno pasywne lub energooszczędne.

Wspomniany parametr zmusza do podejmowania prac projektowych nad odpowiednią konstrukcją przekroju poprzecznego profilu, z którego powstanie rama okienna i rama skrzydła. Projektowanie przekroju poprzecznego wprowadza określony wymaganiami dla własności fizycznych i mechanicznych konstrukcji rozstaw ścianek wewnętrznych, rodzaj i miejsce zastosowania izolacji termicznej oraz zastosowanie technologii wspomagających: wklejania przeszklenia, wzmacniania powierzchni zewnętrznej profilu włóknami naturalnymi lub sztucznymi, stosowania profili wykonanych na bazie mieszanek kompozytowych.

Wymagania dotyczące właściwości eksploatacyjnych stolarki okiennej i powiązanych z nimi właściwości fizycznych stolarki energooszczędnej, zostały opracowane w sąsiadujących z Polską krajach. Norma zharmonizowana PN - EN 14351-1:2006 określa własności eksploatacyjne stolarki okiennej, odnosząc je do wymagań w danej strefie obciążenia wiatrem oraz wysokości konkretnego obiektu. Normy powiązane, np. niemiecka EnEv, określają wymagania eksploatacyjne okien energooszczędnych. Jest to trzecia klasa przepuszczalności powietrza okien montowanych powyżej drugiej kondygnacji.

Ustawodawca w trosce o użytkownika połączył, w celu nadania sensu energooszczędności, wymagania eksploatacyjne przepuszczalności powietrza z cechą fizyczną okna Uw=1,30 (1,30 jest zapisem określonym ustawowo).

Jak jest w Polsce? Przede wszystkim nie ma żadnych uwarunkowań ustawowych ani technicznych dotyczących wymagań dla tzw. okien energooszczędnych. Nie ma też ustawowych wymagań technicznych dla własności eksploatacyjnych stolarki okiennej oraz wymagań technicznych związanych z bezpieczeństwem użytkowania stolarki.

Norma PN - EN 14351-1 obowiązuje od marca 2006 r. W zbiorze badań fakultatywnych określa ona zakres badań i klasyfikację własności eksploatacyjnych oraz mechanicznych stolarki, pozwalających na określenie jej przeznaczenia.

Ważne jeszcze i stanowiące odniesienie techniczne przy deklarowaniu własności stolarki okiennej Aprobaty Techniczne pozwalają na określenie, w rozumieniu obowiązujących norm europejskich, tylko jednej własności eksploatacyjnej - szczelności na wodę opadową przy ciśnieniu próbnym 150,0 Pa (klasa 4A). Ciśnienie projektowe w pierwszej strefie obciążeń wiatrem (ok. 80 proc. obszaru Polski) wynosi 385,0 Pa.

W jakiej roli stawiany jest użytkownik stolarki okiennej? Czy podejmując decyzję o jej zakupie w oparciu o materiały marketingowe, zawierające ogólne informacje techniczne i cenę, klient dokonuje korzystnego dla siebie wyboru?

Brak uregulowań ustawowych, skonkretyzowanych działań opiniotwórczych ze strony polskich instytutów i laboratoriów notyfikowanych, brak określania w projektach oraz w specyfikacjach przetargowych wymagań odnośnie własności eksploatacyjnych i mechanicznych okien nie ułatwia dokonania wyboru produktów o odpowiednich cechach i bezpiecznych w użytkowaniu. To klient precyzuje wymagania dotyczące okien i drzwi.

W celu lepszego zrozumienia jego potrzeb, w firmie Veka stworzone zostały określone procedury, które skierowane są do producentów, wykonujących okna na naszych profilach. Są to:

• system wiarygodnego i bezpiecznego deklarowania własności stolarki okiennej do znaku CE;
• odpowiedzialność za komponenty wchodzące w skład konstrukcji okiennej. Deklaracje zgodności producentów komponentów oparte na dokumentacji technicznej opisującej wyrób (badania wg norm europejskich, informacje o cechach wyrobu - uszczelki, okucia, silikony, podkładki podszybowe, wzmocnienia stalowe);
• badania okresowe produktów naszych producentów potwierdzające wiarygodność deklarowanych cech wyrobu;
• systemową kontrolę produkcji stolarki okiennej, potwierdzającą swoimi zapisami zgodność cech wyrobu z seryjnej produkcji z cechami wyrobu przebadanego w ramach badań ITT;
• bezpieczeństwo użytkowania stolarki potwierdzone badaniami własności mechanicznych stolarki okiennej.

Szczegółowe informacje na stronie www.veka.pl, w zakładce "znak CE?.

W naszym rozumieniu okno energooszczędne to okno o własnościach eksploatacyjnych odpowiednich dla strefy obciążenia wiatrem oraz wysokości obiektu, okno bezpieczne w użytkowaniu, którego własności mechaniczne są potwierdzone badaniami. Wreszcie okno wykonane z komponentów o cechach zapewniających jego wieloletnią eksploatację oraz o zgodnej z wymaganiami użytkownika izolacyjności termicznej i akustycznej.

opr.: Aleksander Majer, Doradztwo Techniczne Veka Polska