Ekodesign czyli drugie życie przedmiotów

1000 lat recyklingu

Wbrew powszechnemu mniemaniu, recykling nie został wymyślony kilkadziesiąt lat temu. Jego początki datuje się na XI wiek. Dzięki wykorzystywaniu niepotrzebnych odpadów do wytwarzania nowych produktów, już od 1000 lat ogranicza się zużycie surowców naturalnych, a jednocześnie minimalizuje ilość zużytych odpadów. Obecnie recyklingowi poddaje się bardzo szeroki wachlarz surowców, które coraz częściej wykorzystywane są przez świadomych ekologicznie projektantów mody, biżuterii czy mebli.

Oryginalnie, stylowo, etycznie czyli twórczy upcykling

Upcykling - definiowany jako forma przetwarzania wtórnego odpadów, w wyniku którego powstają produkty o wartości wyższej niż przetwarzane surowce - to nic innego, jak danie drugiego życia przedmiotom pozornie już zużytym. Tak "upragade’owany" produkt zostaje wrzucony do wyższego obiegu dzięki nieograniczonej kreatywności designera. Przewagą upcyklingu nad recyklingiem jest brak zaawansowanych procesów chemicznych oraz niskie zużycie energii elektrycznej i gazu, dzięki metodzie ręcznej produkcji.

Zmieniając pierwotne funkcje oraz znaczenie zużytych materiałów, młodzi designerzy kreują interesujące projekty przedmiotów codziennego użytku: dywaniki i fotele z nakrętek PET, lampy ze sklepowych metek, koszyki i torebki z papierowej wikliny, torby ze starych plandek samochodowych i niewykorzystanych billboardów reklamowych. To tylko garść przykładów polskiego ekodesignu, którego twórcy przetwarzają przedmioty ogólnodostępne, często już spisane na straty. Pytani o materiały używane do realizacji projektów, odpowiadają zgodnie: przerabiamy wszystko, co się da przerobić. Drewniane palety, plakaty reklamowe, skrzynki po owocach, stare militarne skrzynie, szpule po kablach, worki po kawie, kartonowe pudła etc.

Chcemy pokazać, że dzięki designerom, działającym w duchu twórczego recyklingu istnieje realna alternatywa dla masowej produkcji. Przy okazji sprzątamy wspólnie świat, zwracając uwagę na problem nadmiernej konsumpcji i rosnącej liczby wyrzucanych po jednorazowym użyciu surowców, które z łatwością mogłyby zostać wtórnie wykorzystane. Nie są to śmieci w klasycznym rozumieniu tego słowa, ale np. nigdy niewykorzystane odpady produkcyjne, które nie przeszły pomyślnie surowych kontroli jakości, bannery reklamowe wykorzystywane zaledwie przez miesiąc czy jednorazowe reklamówki. Pozornie bezużyteczne, bo przecież spełniły swoją pierwotną funkcję, ale przecież idealne jako unikatowy surowiec do zaprojektowania nowej designerskiej torebki czy plecaka. Od kilku lat obserwuję wzrost zainteresowania elementami ekologicznymi w aranżacji wnętrz. Choć obecnie stanowią one jedynie kreatywny dodatek, już za kilka lat ekoprodukty mogą zdominować projekty architektoniczne, mówi  Agata Frankiewicz, właścicielka i pomysłodawczyni portalu www.dekoeko.com, promującego ekologiczny design i twórczy upcykling.

Unikatowe materiały, nowoczesne wzornictwo

Swego rodzaju klasykiem upcyklingu stały się europalety, wykorzystywane obecnie w aranżacji mieszkań oraz powierzchni biurowych. Łóżka, stoły czy szafki z drewnianych palet to ostatni krzyk mody w architekturze wnętrz. Trend ten znajduje zwolenników zarówno wśród właścicieli bardziej zasobnych portfeli, jak i tych mniej zamożnych. Dla jednych stał się odzwierciedleniem idei ekologicznego stylu życia, a zarazem modnym gadżetem w designerskim mieszkaniu. Dla innych tanim i praktycznym sposobem urządzenia mieszkań, dzięki któremu w prosty sposób tworzyć można niesamowite aranżacje.

"Palletecture"  stanowi inspirację dla architektów, podążających za ideą recyklingu. Niektórzy z nich potrafią wykonać  z palet artystyczną elewację, a nawet cały dom. Drewniane palety pojawiają się również w biurach, budując kreatywną przestrzeń oraz twórczą atmosferę pracy.

(Nie)przemijająca moda na "eko"

W nurcie określanym słowem "eko" mieści się niezwykle szeroki zakres działań: od zrównoważonego budownictwa, efektywnego zarządzania energią i zasobami naturalnymi oraz gospodarowania odpadami, po przemyślane i odpowiedzialne zakupy oraz segregowanie śmieci w każdym gospodarstwie domowym. O coraz większym znaczeniu ekotrendu świadczy popularność zarówno warsztatów upcyklingowych, targów Eko Lifestyle - na których swoje produkty prezentują projektanci mebli, odzieży i biżuterii z odzysku, a także dostawcy ekologicznej żywności oraz organicznych kosmetyków - jak i poświęconej ekologii konferencji Future4Build. Czy jednak ma on szansę zagościć w naszej świadomości na dłużej?

Każdy z nas powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, czy ekologia to dla niego jedynie przejściowy trend i snobizm. Jeśli dbałość o środowisko nie będzie zakorzeniona w każdym z nas, nie zaszczepimy jej naszym dzieciom. A każdy, nawet niewielki ekologiczny gest jest niezwykle ważny. Drobne, codzienne czynności, takie jak segregowanie śmieci, oszczędzanie prądu i wody oraz odpowiedzialne zakupy, w skali globalnej mogą przyczynić się do ograniczenia dewastacji środowiska naturalnego.

Obieg zamknięty

Odpowiedzialne myślenie o przyszłości naszej planety nie jest wyłącznie domeną jednostek. Firmy, dla których priorytetem jest zrównoważone budownictwo nie tylko starają się zużywać jak najmniej energii w procesach produkcyjnych, ale również odzyskują surowce do ponownego przetworzenia.

W Polsce nie istnieje system zorganizowanego zbierania odpadów budowlanych, dlatego na ogólne wysypiska śmieci trafiają np. ramy okien PVC, które mogłyby zostać sensownie zutylizowane. Inaczej dzieje się np. w Belgii, tam zakład recyklingu profili okiennych firmy Deceuninck przetwarza okna porozbiórkowe z całego kraju. Z tego, co u nas jest "śmieciem" uzyskuje się pełnowartościowy materiał produkcyjny.

Okno z domieszką regranulatu można poddać recyclingowi 7-krotnie. Jeśli średni czas życia okna ustalimy na 30 lat, tworzywo PVC wprowadzone w "okienny obieg" ma szansę wyjść z niego po ponad 200 latach. I wtedy dopiero można myśleć o jego ostatecznej utylizacji, ale na pewno nie o wyrzuceniu go na ogólne wysypisko. Problem masowej wymiany starszych konstrukcji okien z PVC stanie przed nami, wcześniej czy później. Przy jego rozwiązywaniu warto korzystać z doświadczeń zachodnich, mówi Krzysztof Kalita, Inoutic/ Deceuninck.

źródło: Informacja prasowa
zdjęcie: Marco Clausen