Silikaty w budownictwie energooszczędnym i pasywnym. Najważniejsze informacje dla budujących
Zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW z 23 sierpnia 2012 r. do celów dopłat, budynkami energooszczędnymi są obiekty o zużyciu energii do 40 kWh/m2 powierzchni użytkowej (NF40). Budynkiem pasywnym określa się obiekt, który zużywa rocznie mniej energii na ogrzewanie niż 15 kWh/m2 powierzchni użytkowej (NF15).
Co wpływa na energooszczędność/pasywność budynku?
Według szacunków przez ściany może przenikać nawet 30 proc. ciepła z budynku, więc za jeden z istotniejszych czynników wpływających na energooszczędność budynku uważa się zastosowane rozwiązanie konstrukcyjne ścian.
Podstawą energooszczędności jest izolacyjność cieplna ścian, a co z tym związane, zastosowanie odpowiednich materiałów do budowy i ocieplenia materiałem wysokiej jakości (λ< 0,040 W/mK), podkreśla Józef Macech, ekspert Stowarzyszenia "Białe murowanie".
O energooszczędności czy pasywności budynku decydują również inne bardzo ważne aspekty, takie jak: lokalizacja budynku i usytuowanie względem stron świata, architektura i geometria budynku, rozmieszczenie pomieszczeń, wielkość przegród przezroczystych (okien) i ich usytuowanie względem stron świata, izolacyjność przegród budowlanych: dachów, okien, ścian i podłogi na gruncie, szczelność budynku, rodzaj wentylacji (np. naturalna czy mechaniczna z możliwością odzysku energii), efektywność energetyczna systemu grzewczego na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej.
Jaki materiał wybrać do budowy domu energooszczędnego i pasywnego?
Wybór materiałów ściennych warto rozpatrywać w szerokim kontekście - poza aspektem energooszczędności - ściany budynku mają spełnić jeszcze inne funkcje takie, jak: przenoszenie obciążeń mechanicznych ciężaru własnego i innych elementów np. stropów, dachu, a zimą śniegu oraz innych obciążeń związanych z naporem gruntu, utrzymywaniem stabilności konstrukcji budynku w sytuacjach ekstremalnych, takich jak: pożar, powódź czy huragany, stabilizowanie mikroklimatu wnętrza ze względu na temperaturę i wilgotność powietrza, a także ochrona akustyczna pomieszczeń. Powyższym kryteriom odpowiadają wyroby silikatowe. Wszystkie te właściwości przegrody z bloków silikatowych osiągają przy ścianach cieńszych niż w przypadku zastosowania innych popularnych materiałów ściennych - wystarczające jest zastosowanie bloczka o grubości 18 cm.
Istotną właściwością tych materiałów w zakresie energooszczędności jest bardzo duża zdolność do akumulowania ciepła, co pozwala na łagodzenie dobowych różnic temperatur - zimą zapobiega nadmiernemu wychłodzeniu pomieszczeń w przypadku wietrzenia, czy przerw w ogrzewaniu a latem, zapobiega przegrzewaniu pomieszczeń.
Budowanie zgodnie z kanonem energooszczędności to także wybieranie rozwiązań przyjaznych dla środowiska począwszy od etapu pozyskiwania surowców, poprzez technologię produkcji, zastosowanie na budowie, użytkowanie oraz ewentualny recykling. Na przykład, silikaty nie są wypalane i potrzebują niewielkich ilości energii do hartowania, a przy tym mają naturalny skład, mówi Józef Macech, ekspert Stowarzyszenia "Białe murowanie".
Ponadto, zawartość naturalnego tła pierwiastków promieniotwórczych w wyrobach silikatowych jest dziesięciokrotnie niższa niż dopuszczalna możliwość stosowania według współczynników f1 i f2, dodaje Józef Macech.
Czas budowania i zastosowane ilości chemii budowlanej również wiąże się z energooszczędnością. Wykorzystanie materiałów ściennych o wysokiej dokładności wymiarowej, takiej jak silikaty oznacza mniejsze zużycie zaprawy i wpływa na przyspieszenie murowania.
Przykład rozwiązań dla energooszczędnej ściany silikatowej:
dtz = 4 mm tynk zewnętrzny cienkowarstwowy + siatka λ = 1,0 W/mK
di = 320 mm warstwa izolacji cieplnej styropian λ = 0,038 W/mK
dsil = 180 mm warstwa konstrukcyjna λ = 0,46 W/mK
dtw = 12 mm tynk wewnętrzny cementowo-wapienny λ = 0,70 W/mK
U ściany = 0,11 W/m2K
Rys. 1 Przykład energooszczędnej ściany z bloków wapienno-piaskowych
Jak projekt i wykonawstwo wpływają na energooszczędność/pasywność budynku?
W energooszczędnym i pasywnym budownictwie kluczową kwestią jest prawidłowe zaprojektowanie budynku oraz jego wykonanie. Aby budynek spełniał wymogi energooszczędności projektant powinien w szczególny sposób uwzględnić takie kwestie jak: zapobieganie przed powstawaniem mostków cieplnych, zadbanie o szczelność przejść instalacji przez przegrody budowlane oraz możliwość usuwania wilgoci z przegród, wyjaśnia Józef Macech, ekspert Stowarzyszenia "Białe murowanie".
Rys. 2, Rys. 3 Przykłady projektowania istotnych elementów budynku bez mostków cieplnych
Prawidłowe wykonawstwo jest warunkiem koniecznym do spełnienia założonych w projekcie czynników energooszczędności i pasywności budynku. Szczególnie ważne jest prowadzenie prac w sposób zapewniający szczelność powietrzną użytkowanego później budynku. Należy sprawdzać miejsca połączeń przegród dopóki są one dostępne, a próbę ciśnieniową szczelności przegród zewnętrznych wykonać jeszcze na etapie budowy. Do bardzo istotnych elementów należy również ciągłość izolacji cieplnej. Jej staranne wykonanie chroni przed mostkami cieplnymi, dodaje Józef Macech, ekspert Stowarzyszenia "Białe murowanie".
Trzeba również pamiętać o prawidłowym zaprojektowaniu i wykonaniu poszczególnych instalacji: wody zimnej, ciepłej, kanalizacyjnej, wentylacyjnej i elektrycznej. Szczególnie te instalacje, które transportują media o różnych temperaturach (wodę, ścieki, powietrze) mogą powodować ubytki cieplne lub przegrzewanie pomieszczeń mieszkalnych, jednocześnie wpływając na założenia projektowe. Każda z tych instalacji powinna mieć wykonaną staranną izolację cieplną.
Wybudowanie i użytkowanie budynku energooszczędnego/pasywnego i uzyskanie założonych parametrów jest możliwe, jeśli:
- zostały przygotowane racjonalne założenia,
- sporządzono do nich projekt architektoniczno-budowlany,
- sporządzono projekt wykonawczy ogólnobudowlany,
- sporządzono projekt wykonawczy instalacji,
- zrealizowano i odebrano roboty ogólnobudowlane,
- zrealizowano i odebrano roboty instalacyjne,
- użytkowanie budynku jest realizowane zgodnie z założeniami.
Każdy inwestor powinien pamiętać, że spełnienie wszystkich warunków umożliwi sukces przedsięwzięcia, jakim jest wybudowanie budynku, w którym można oszczędnie użytkować energię, a jednocześnie komfortowo mieszkać.
źródło, zdjęcie i rysunki: Stowarzyszenie Producentów Białych Materiałów Ściennych "Białe Murowanie"
