Zdrowy i energooszczędny dom - Fundamenty i podłoga na gruncie

Dokonanie poprawek w istniejącym budynku w gotowych już przegrodach jest kosztowne, dlatego już na etapie projektu i budowy należy szczególnie zadbać o to, by spełniały określone standardy.

Fundamenty w domu energooszczędnym

Ponieważ na ściany lub płyty fundamentowe przenoszone są wszystkie obciążenia stałe (ciężar konstrukcji i wszelkich materiałów wykończeniowych) i zmienne (ciężar śniegu, ludzi, obciążenie wiatrem) przede wszystkim muszą być trwałe i wytrzymałe. Do budowy tych przegród najlepiej nadają się pełne elementy: cegły, pustaki i bloczki bez pustek powietrznych.

Bloczki betonowe z betonu klasy C16/20 (dawniej B20) o podstawowych wymiarach 12 × 25 × 38 cm i masie 25 kg to materiał niemal idealny do budowy ścian fundamentowych. Charakteryzują się bardzo dużą wytrzymałością, są mrozoodporne i w niewielkim stopniu nasiąkliwe (5-9%). Są tanie i powszechnie dostępne.

Pustaki zasypowe z betonu zwykłego mają różne wymiary i kształty, ale można z nich wznosić ściany fundamentowe o szerokości 20, 25, 30 cm. Ich duże otwory wypełnia się betonem zwykłym lub keramzytobetonem. Pełnią rolę szalunku traconego. Wypełnione betonem C12/15 (dawniej B15) mają niemal identyczne właściwości, co mur z bloczków betonowych. Można je zbroić stalowymi prętami, zwiększającymi wytrzymałość konstrukcji.

Cegły ceramiczne pełne najlepiej z tzw. klinkieru kanalizacyjnego (klasa 25, nasiąkliwość 12%) lub z dobrze wypalonej gliny (klasa min. 10, nasiąkliwość 20%) to tradycyjny materiał budowlany, z którego wykonywano również fundamenty. Niewielkie wymiary (6,5 × 12 × 25 cm) i ciężar (3,7 kg) cegieł sprawiają, że są to elementy bardzo poręczne, jednak murowanie jest czasochłonne. Mankamentem jest również to, że ściany koniecznie trzeba otynkować przed ułożeniem pionowej izolacji przeciwwilgociowej.

Beton monolityczny, czyli wylewany na budowie, klasy przynajmniej C12/15 (dawniej B15). Właściwości betonu sprawiają, że zarówno ławy, ściany, jak i płyty fundamentowe są wytrzymałe, mrozoodporne, prawie nienasiąkliwe i tanie. Mankamentem jest konieczność wykonywania szalunku.

Niewielka nasiąkliwość i całkowita mrozoodporność użytych materiałów ścian fundamentowych jest dobrą ochroną przed niszczącym działaniem mrozu i wody. Jednak i tak powierzchnie boczne ścian i płyt fundamentowych należy chronić warstwą hydroizolacyjną, którą mogą stanowić:

• papy asfaltowe - mocne, elastyczne, odporne na wiele substancji chemicznych oraz promieniowanie UV. Parametry te zależą od rodzaju osnowy, ilości zastosowanego bitumu oraz sposobu jego modyfikacji. Najlepsze są papy termozgrzewalne lub samoprzylepne, ale dobre rezultaty można uzyskać także przy klejeniu pap lepikiem asfaltowym;
• folie hydroizolacyjne - zastępują tradycyjne papy na osnowie z tektury. Nie muszą być przyklejane do podłoża, można je układać niezależnie od panującej pogody i w dowolnej porze roku. Wykonane z polichlorku winylu (PVC) grubości 0,6-2,0 mm, polietylenu (PE), ewentualnie polietylenu o dużej gęstości (PEHD) - grubości 0,2-0,5 mm. Folie mogą być samoprzylepne, zgrzewane, mocowane mechanicznie lub tylko układane na zakład;
• masy bitumiczne - półpłynne lepiki i masy asfaltowe, nakładane w dwóch lub więcej warstwach. Po wyschnięciu tworzą elastyczną powłokę przeciwwilgociową. Niestety, wymagają gładkiej powierzchni, co jest równoznaczne z wykonaniem cienkiego tynku cementowego, tzw. rapówki. Skuteczne są masy asfaltowe z dodatkiem kauczuku lub polimerów. Dobre są lepiki na gorąco, a często wystarczające - najtańsze lepiki na zimno.

Przekrój przez ścianę fundamentową

By zapewnić wymaganą doskonała izolacyjność termiczną, trzeba wyeliminować mostki termiczne na styku fundamentów ze ścianami zewnętrznymi. Zatem konieczne jest stosowanie dodatkowej warstwy ocieplenia (od strony zewnętrznej). Materiały termoizolacyjne stosowane do tego celu, ponieważ mają kontakt z gruntem muszą być odporne na zawilgocenie oraz uszkodzenia mechaniczne.

Do wyboru mamy:

• polistyren ekstrudowany - ma bardzo dobre właściwości termiczne, a przy tym jest dość twardy i prawie nienasiąkliwy;
• styropian (polistyren ekspandowany) - ma nieco gorsze właściwości niż polistyren, ale jest znacznie tańszy. Do izolowania ścian fundamentowych nadają się płyty o ciężarze właściwym co najmniej 20 kg/m³.

Ściany fundamentowe najczęściej wykonuje się z bloczków betonowych lub pustaków zasypowych grubości 20-38 cm, rzadziej z cegły pełnej lub betonu monolitycznego. Ociepla się je warstwą polistyrenu ekstrudowanego lub ekspandowanego grubości co najmniej 15 cm. Taka grubość ocieplenia zapewnia wymagany współczynnik przenikania ciepła U=0,20 W/(m²?K) (nawet w części cokołowej).

Podczas murowaniu ścian z bloczków betonowych należy zwracać uwagę na odpowiednią grubość spoin (poziome 8-15 mm, pionowe 5-15 mm), aby nie zmniejszyć wytrzymałości ściany.

Układanie izolacji przeciwwilgociowych poziomych i pionowych musi być wykonane niezwykle starannie i zgodnie z przewidzianą technologią, bo tylko szczelne izolacje spełniają swoje zadanie. Płyty polistyrenu powinny być klejone na całej powierzchni, a nie na placki. Dzięki temu nie popękają przy zasypywaniu ścian fundamentowych. Wskazana jest ich ochrona przed uszkodzeniem za pomocą folii wytłaczanej (tzw. kubełkowej) albo siatki z włókna szklanego wtopionej w zaprawę klejową.