Pomysły do ekologicznego domu - jak sprawić, że Twój dom będzie eko?
Na początek warto zdefiniować, czym różnią się między sobą domy pasywne, ekologiczne i samowystarczalne (zwane też autonomicznymi). Każdy z nich realizuje podstawowe założenie: ograniczenie zużycia energii. Dom energooszczędny to taki, w którym zużycie energii jest na poziomie ok. 70% w porównaniu do standardowego budownictwa, w domu pasywnym zużycie energii jest ograniczone do 30%, a dom samowystarczalny - jak sama nazwa wskazuje - zużywa energię pochodzącą tylko z własnych instalacji. To, co łączy te domy, to fakt, że wszystkie są ekologiczne i ekonomiczne. Stosuje się w nich technologie, które pozwalają na taki status. Tylko jakie? O tym poniżej.
Projektowanie domów pasywnych i energooszczędnych
Szczególnie popularne są domy energooszczędne i pasywne, co nie powinno dziwić. Inwestycja w taki eko dom ogranicza koszty eksploatacji budynku i zabezpiecza przed ewentualnymi podwyżkami cen prądu i paliw kopalnych. Co ciekawe, od 2021 roku każdy nowy dom musi spełniać warunek energooszczędności - wskaźnik Ep (współczynnik zużycia energii pierwotnej) nie może przekroczyć 70 kWh/m²rok, gdy wcześniej poziom ten wynosił 95 kWh/m²rok (lata 2017-2020).
Jak wygląda projekt domu energooszczędnego? W budownictwie pasywnym bardzo ważna jest izolacja cieplna (dom powinien być niemal całkowicie szczelny). Zarówno w przypadku domu pasywnego, jak i energooszczędnego w projekcie stosuje się regularne bryły osadzone na planie prostokąta, o prostym dachu, który powinien być albo jedno-, albo dwuspadowy. Ważna jest również stolarka okienna - tutaj dominują okna o niskim współczynniku przenikania ciepła, które lokowane są po południowej stronie budynku.
Ekologiczne ogrzewanie wody i domu
Jednym ze sposobów na ekologiczne ogrzanie wody i domu jest wykorzystanie paneli słonecznych. Warto w tym momencie odróżnić je od paneli fotowoltaicznych. Te drugie służą do zamiany energii promieniowania w energię elektryczną, którą następnie można wykorzystać m.in. do zasilenia urządzeń w domu czy też do oświetlenia. Natomiast kolektory słoneczne zamieniają energię ze słońca w energię ciepłą, która jest wykorzystywana do podgrzania wody użytkowej oraz do wspomagania ogrzewania domu. Zatem panele solarne to energia cieplna, a fotowoltaiczne - energia elektryczna.
Przyjmuje się, że prawidłowo zaprojektowana instalacja solarna może dostarczyć nawet 60% ciepła potrzebnego do ogrzewania wody w domu jedno- i dwurodzinnym. Powstają również tzw. domy solarne, w których panele solarne pokrywają nawet 100% rocznych potrzeb cieplnych - takie ekologiczne domy powstają m.in. w Szwajcarii, Austrii i Niemczech.
Jeśli chodzi o ekologiczne ogrzewanie domu, tutaj stosuje się instalacje grzewcze oparte na alternatywnych źródłach energii - takim jest właśnie słońce. Budownictwo pasywne wykorzystuje tu docieplający układ grzewczy bazujący na promieniowaniu słonecznym lub rekuperacji (odzyskiwanie ciepła z wentylacji). Jeśli chodzi o system ogrzewania, tutaj przodują nowoczesne pompy ciepła, które wyróżniają się niskimi kosztami wytwarzania ciepła i zerowym wpływem na środowisko. Na drugim miejscu znajdują się kotły na paliwo stałe i ciekłe, przy czym rekomendowanym paliwem jest biomasa, stosowana zamiast węgla i drewna.
Tutaj porównasz eko systemy ogrzewania: piec gazowy, kocioł a pompa ciepła
Panele fotowoltaiczne
O panelach fotowoltaicznych już wspomnieliśmy. To nowoczesna technologia, która umożliwia pozyskiwanie energii elektrycznej ze słońca. Energia ta może być wykorzystana do zasilania urządzeń elektrycznych, elektronicznych, do oświetlenia, a nawet do podgrzewania i ogrzewania domu (chociaż te ostatnie w praktyce są mało opłacalne).
Zaletą fotowoltaiki jest to, że nie tylko pozwala uzyskać prąd, ale też dodatkowo zaoszczędzić. Jeżeli cały wytworzony prąd nie zostanie wykorzystany, można zgromadzić go w sieci publicznej, za co dostawca prądu nam zapłaci. Ile tego prądu rocznie można wyprodukować? Instalacja o powierzchni modułów 50 m² na tradycyjnym dachu wytwarza około 5 000 kWh prądu rocznie. Dla porównania trzyosobowe gospodarstwo domowe zużywa rocznie ok. 4 500 kWh.
Czy fotowoltaika się opłaca? Sprawdzisz tutaj >>>
Panele fotowoltaiczne są standardowym rozwiązaniem stosowanym w domach samowystarczalnych. Jak sama nazwa wskazuje, takie domy powinny być niezależnie energetycznie. Oprócz tego dom autonomiczny może bazować na pompach ciepła, rekuperacji, kolektorach słonecznych, przydomowych elektrowniach wiatrowych i biogazowni. Samowystarczalny dom może być też wyposażony w przydomową oczyszczalnię ścieków.
Przydomowa oczyszczalnia ścieków
Inwestycja w instalację przydomowej oczyszczalni ścieków wprawdzie wiąże się ze sporym nakładem finansowym, ale zwraca się w perspektywie około 2-3 lat. Domowa oczyszczalnia ścieków jest doskonałą alternatywą dla szamba, do tego jest wygodna, tania i ekologiczna. Dobrze zaprojektowana oczyszczalnia jest też bezpieczna dla środowiska, a ciecz może być odprowadzana do gruntu, rzeki lub rowu melioracyjnego.
Jak działa taka ekologiczna oczyszczalnia ścieków? Ścieki trafiają do zbiornika (osadnika gnilnego), a następnie do drenażu rozsączającego, gdzie są zatrzymywane i oczyszczane. Woda już bez zanieczyszczeń znika w gruncie. Zaletą tego rozwiązania i znaczną przewagą nad szambem jest to, że nie trzeba kontrolować poziomu ścieków. W praktyce zyskuje się wrażenie, że eko dom podpięty jest do sieci kanalizacyjnej, bo sama instalacja jest bezobsługowa i w przeciwieństwie do szamba nie trzeba pilnować, by ścieki nie wybiły czy też zamawiać usługę wypompowywania i wywożenia ich do oczyszczalni miejskiej. Doskonale się to wpisuje w ideę ekologicznego i samowystarczalnego domu.
Czytaj więcej, jak stworzyć biologiczną oczyszczalnię ścieków
Montaż domowej oczyszczalni ścieków wymaga spełnienia określonych formalności, ponadto sama instalacja powinna mieć Aprobatę Techniczną Instytutu Ochrony Środowiska potwierdzającą jej dopuszczenie do stosowania w budownictwie. Budowa przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga też uzyskania różnych pozwoleń, m.in. pozwolenia wodnoprawnego.
Ekologiczne domy z drewna
Na koniec warto wspomnieć o ekologicznych domach z drewna. Wprawdzie wciąż w Polsce powstaje najwięcej domów jednorodzinnych murowanych (ok. 90% projektów), ale eko domy z drewna zyskują ostatnio na popularności, zarówno te szkieletowe, jak i z bali. Ich wymiar ekologiczny jest powszechnie znany - drewno jest przyjazne dla środowiska, a jego pozyskanie i obróbka nie generuje tylu zanieczyszczeń i dwutlenku węgla jak w przypadku innych materiałów budowlanych. Przy tym eko domy drewniane są solidne i trwałe, można je stawiać szybko i nawet na grząskim gruncie.
Drewno wykazuje zdolność do samoregulacji wilgotności w pomieszczeniu, przez co we wnętrzu panuje specyficzny mikroklimat, który uważany jest za korzystniejszy niż w murowanych konstrukcjach. Eko domy z drewna wyróżniają się też doskonałymi parametrami termoizolacyjnymi.
Podsumowując, przy projekcie domu eko warto rozważyć dostępne technologie, rozwiązania i materiały budowlane. Świat się zmienia i pojawia się coraz więcej sposobów z dziedziny zielonego budownictwa, tym samym możemy nie tylko oszczędzić na energii i ogrzewaniu, ale też zyskać samowystarczalny dom, który nie będzie wymagał sporych nakładów finansowych i czasowych w trakcie eksploatacji.
