Zawilgocenie budynku

Skąd się bierze zawilgocenie budynku?

1. Brak lub niewłaściwie wykonana izolacja pionowa i pozioma

Plamy pleśni na ścianach piwnic oraz w pomieszczeniach graniczących bezpośrednio z gruntem są najczęściej następstwem wnikania w przegrody budynku wilgoci i wody gruntowej, a także wód opadowych.

Spowodowane tym zawilgocenia bardzo często obejmują wyższe partie budynku, w wyniku zjawiska zwanego podciąganiem kapilarnym. To to samo zjawisko, które w szkolnym doświadczeniu powoduje zawilgocenie cegły wstawionej na sztorc do płaskiego naczynia z wodą: po krótkim czasie będzie widoczne, że granica zawilgocenia jest znacznie wyżej niż zwierciadło wody. Dzieje się tak wskutek działania sił kapilarnych w materiałach o mikroporowatej strukturze, jakimi są między innymi materiały ścienne.

Zasięg podciągania kapilarnego zależy od struktury materiałów, mających kontakt z wodą - nie występuje na przykład w grubym piasku i żwirze, ale w glinie już tak.

W materiałach budowlanych stosowanych do budowy ścian wilgoć kapilarna może dochodzić do kilku metrów w górę. Aby temu zapobiec, fundamenty i ściany zabezpiecza się materiałami nieprzepuszczającymi wody i wilgoci: papą, żywicą, folią, wykonując z nich izolacje pionową i poziomą.

Brak lub wady izolacji poziomej to jedna z najczęstszych przyczyn zawilgocenia budynków.

2. Kondensacja pary wodnej

Zawilgocenia ścian budynku mogą być także skutkiem kondensacji pary wodnej, która zimą wraz z ciepłym, wilgotnym powietrzem migruje z wnętrza domu na zewnątrz (gdzie zimą wilgotność powietrza jest znacznie mniejsza).

Jeśli odpływ pary na zewnątrz jest utrudniony, może się ona skraplać w chłodnych warstwach przegród zewnętrznych, co jest szczególnie częste w domach, w których nie ma odpowiedniej wentylacji, pomieszczenia są niedostatecznie ogrzewane, a budynek ? nieodpowiednio ocieplony.

Aby nie dopuszczać do zawilgocenia budynku, trzeba nie tylko stale usuwać wilgoć z pomieszczeń nazywanych mokrymi, jak łazienki, kuchnia, wc czy pralnia - przez odpowiednie kanały wywiewne, lecz także zapewnić prawidłowy nawiew powietrza świeżego - najlepiej przez wyposażenie domu w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła.

W domach z wentylacją grawitacyjną, jakich jest w Polsce najwięcej, wypływ zawilgoconego powietrza i napływanie na jego miejsce powietrza świeżego możliwy jest tylko, gdy drzwi w pomieszczeniach mokrych (z kanałami wywiewnymi) mają otwory umożliwiające ruch powietrza, a w oknach lub w ścianach zewnętrznych zamontowane są nowoczesne samoczynnie działające nawiewniki.

Do kondensacji pary wodnej może też dochodzić w przegrodach zewnętrznych o niewłaściwym układzie warstw. Warunkiem zbudowania domu odpornego na zawilgocenie jest zatem fachowy projekt i wykonawstwo. To samo dotyczy modernizacji budynków: wymiany okien i ocieplania ścian, dachów i stropodachów. Wszelkimi takimi pracami powinien kierować fachowiec z doświadczeniem.

3. Wilgoć budowlana

Źródłem zawilgocenia ścian wewnętrznych i zewnętrznych wkrótce po zbudowaniu i wykończeniu domu może być też woda dodawana do większości materiałów budowlanych: zapraw, mas tynkarskich, wylewek samopoziomujących, tynków itp., czyli wilgoć technologiczna, zwana też budowlaną. Żeby mogła szybciej odparować, prace wykończeniowe powinno się zaczynać dopiero wówczas, gdy mury i stropy wyschną. Jeśli wysychanie trwa zbyt długo, można przyspieszyć je, osuszając budynek nagrzewnicami.

Jeśli wykończanie domu rozpocznie się zanim będzie on dostatecznie suchy i dopuści się w ten sposób do zawilgocenia wrażliwych materiałów (zwłaszcza drewna i materiałów drewnopochodnych), może dojść do zapoczątkowania w nich procesów gnilnych. W takich warunkach następuje uszkodzenie drewnianych posadzek, drzwi lub okien i w następstwie tego - zwiększenie emisji alergenów, głównie pleśni.

4. Niewłaściwe odprowadzanie wody z otoczenia fundamentów

Wokół domów zbudowanych na gruntach nieprzepuszczalnych w okresach opadów lub roztopów może gromadzić się woda. W takich warunkach zaleca się wykonanie drenażu opaskowego, by wodę można było odprowadzić na bezpieczną odległość od budynku, inaczej może ona zagrażać pomieszczeniom w piwnicy, a w razie usterek w izolacji - zawilgocić też wyższe partie domu. To, czy drenaż jest potrzebny, najlepiej rozstrzygnąć już na etapie projektowania budynku, przeprowadzając badania geotechniczne.

Drenaż wykonuje się z rur drenarskich (perforowanych rur ceramicznych lub z PVC), które układa się wokół ław fundamentowych. Rury podłącza się do studzienek rewizyjnych i obsypuje żwirem. Wodę z drenażu odprowadza się do studzienki zbiorczej, a z niej w miejsce, w którym nie będzie zagrażała budynkowi: do rowu melioracyjnego, studni chłonnej lub rzeki.

opr.: Aleksandra Kuśmierczyk
zdjęcie: Archiwum BD